بازنمایی نقش زنان در سریال های تلویزیون ایران

پژوهش حاضر به بررسی بازنمایی هویت زنان در سریال های تلویزیون ایران، طی سالهای 1374تا1388 می پردازد. از محوری ترین مفاهیم مرتبط با موضوع بازنمایی؛ هویت یابی فرهنگی است. بر این اساس بازنمایی، فرایندی فرهنگی است که به شکل گیری و تثبیت هویت فردی و جمعی منجر می شود. با توجه به اینکه جریان بازنمایی به واسطه رسانه های جمعی صورت می گیرد، توجه به نقش و جایگاه تلویزیون نیز مهم است.رسانه جمعی مثل تلویزیون، نهادی الگومند و هنجارساز برای مخاطبان، محسوب می شود. این رسانه، طی سالهای اخیر در سریالهای تلویزیونی ایرانی،به ارائه نقش و هویتی از زنان پرداخته که دلالت بر تغییر پذیری دارد. در گذشته تلویزیون در جهت ترویج و تقویت فرهنگ مردسالار،عمل می کرد. اما اخیرا این روند تا حدی کمرنگ شده است. این مساله با توجه به اهمیت تلویزیون و بازنمایی در فرایند شکل گیری،تغییر و تثبیت هویت های فردی و اجتماعی، قابل توجه است.بنابراین موضوع چگونگی بازنمایی زنان در تلویزیون،با توجه به اینکه در فرایند شکل گیری هویت موثر است،از اهمیت زیادی برخوردار است. چگونگی بازنمایی نقش و موقعیت زنان در 5 مجموعه تلویزیونی با موضوعات اجتماعی که در طی سال های 1374تا1387 از تلویزیون پخش شده اند،مورد بررسی قرار گرفته است. روش ما در این پژوهش تحلیل محتوای کمی و کیفی است.واحدهای مشاهده در این پژوهش،سریالهای "پدرسالار" سال 1374، "همسایه ها"سال 1379، "مسافری از هند" سال 82-1381، "میوه ممنوعه"1386، "روز حسرت".1387 است. واحد تحلیل مجموعه ای از گزاره هایی است که در سریال های تلویزیونی در یک مکان و زمان رخ داده اند، مثل صحنه یا مجموعه ای از نمادهایی که در یک فیلم وجود دارند. فرضیه این پژوهش بیانگر این مساله است که در چگونگی بازنمایی زنان در سریالهای تلویزیون طی سالهای 87-1374 تغییراتی مشاهده شده است. شواهد تجربی،ساختار تئوریک تحقیق را تائید کرده است. تائید این مدعا با دستیابی به نتایج حاصل از مشاهده تجربی به دست آمده است. به این صورت که نتایج به دست آمده نشان می دهد که در 5 سریال تلویزیونی مورد مطالعه،به ترتیب سال پخش، میزان فراوانی مربوط به نگرش مردسالار، نشان دهنده کاهش این نگرش از گذشته تا کنون می باشند. همچنین در رابطه با میزان فراوانی نگرش فمینیسم نشان از افزایش این نگرش در سریالهای تلویزیونی را داشته اند. این بدان معناست که تئوری موجود قادر به تحلیل مساله این پژوهش،است.